“İnşaatta Tehlike Büyük”

Ekonomideki belirsizlik, tüm sektörlerde olduğu gibi inşaat sektöründe de varlığını gösterdi. Geçtiğimiz yıl yapılan uyarılar doğru çıktı. TÜİK verileri incelendiğinde kentte konut satışlarında düşüş yaşandığı gözlendi. Sektör temsilcileri önemli uyarılarda bulundu.

2018’DE KAÇ KONUT SATILDI?

TÜİK verilerinden derlediğimiz bilgilere göre Gaziantep’te hem sıfır hem de ikinci el konut satışlarında azalma yaşandı. 2017 yılında 29 bin 271 konutun satıldığı kentte, bu sayı 2018 yılı sonunda 29 bin 240’a düştü. 2018’de satışı gerçekleşen konutların 13 bin 802’sini sıfır konutlar, 15 bin 438’ini ise ikinci el konutlar oluşturdu.

İPOTEKLİ SATIŞLARDA YARI YARIYA DÜŞÜŞ

Konutlarda ipotekli satışlar özellikle dikkat çekti. Konut kredisi kullanılarak gerçekleşen bu satışlar 2017 yılında 10 bin 394 iken, sayı yarı oranda düştü ve 2018’de 5 bin 950 olarak gerçekleşti. Sektör temsilcileri bunun sebebinin konut kredi faiz oranlarındaki yükseklikten kaynaklandığını ifade ediyor.

SEKTÖR TEMSİLCİLERİ NASIL YORUMLADI?

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği(TMMOB) Mimarlar Odası Gaziantep Şube Başkanı Özgür Girişken ve TMMOB İnşaat Mühendisleri Gaziantep Şube Başkanı Gökhan Çeliktürk, Gaziantep’in 2018 yılı konut satış istatistiklerini HABER’e değerlendirdi.

Mimarlar Odası Başkanı Özgür Girişken, “Konut satışları yine iyi gelmiş” diyerek satışların beklentilerin üzerinde gerçekleştiğini kaydetti. Girişken, “ Şu an bizim öngörülerimize göre rakamlar doğrultusunda, kesin açıklanan resmi rakam değil ama Gaziantep’te iskana alınmış veya satış bekleyen 20 bin civarında konut olduğunu tahmin ediyoruz.  2018 yılındaki birinci el konut satışının 15 binin altına düşmesi bu anlamda aslında kritik.”

Mimarlar Odası Başkanı Özgür Girişken

KREDİ İLE EV ALMAK ARTIK BİR YÖNTEM DEĞİL

Girişken, ipotekli satışlarda düşüşü ise şöyle yorumladı: “Sektörde Türkiye bazında çok ciddi özellikle birinci el konutların satışıyla ilgili bir sorun var. TÜİK verileri incelendiğinde ipotekli satışların yani konut kredisi kullanılarak gerçekleştirilen satışların ne kadar büyük bir düşüş gösterdiği ve toplam satışlar içerisinde ne kadar bir payı olduğunu görebiliyoruz. Konut kredi faizlerindeki inanılmaz yükselişin bir sonucu olarak artık ev almak isteyen insanların konut kredisini bir yöntem olarak görmemesini görebiliyoruz. Türkiye çağındaki genel düşüş Gaziantep’ten de fazla. Gaziantep ona göre biraz daha düşük kalmış demek ki. Hem faizlerin çok yüksek bir şekilde seyretmesi hem de bankaların özellikle uzun vadeli konut kredisi vermeye çok istekli olmaması dolayısıyla ipotekli satışlarda büyük bir düşüş söz konusu.”

FİRMA İLE ALICI ANLAŞMASI

Yüksek faizlerden dolayı firmalar ve vatandaşların kendi yöntemleriyle konut satışlarını gerçekleştirdiğine dikkat çeken Girişken, “Son dönemde tabi inşaat firmaları banka finansmanı olmayınca kendi yöntemlerini eski usul senetlere dayalı, ara ödemelere dayalı bankaları aradan çıkaran ödeme yöntemlerini tercih etmeye başladı. Bu sebeple birinci el satışlar içerisinde ipotekli değil de inşaat firması ile alıcı arasındaki anlaşmaya dayalı alımlar gerçekleşmeye başladı. Bu da karşılıklı güveni gerektirdiğinden mesela konut kredisi kullandığınız andan itibaren tapu elinize geçerken bu yöntemle tapu belli bir noktadan sonra tapu elinize geçebiliyor. Ya da tapuda daha farklı bir şerh olabiliyor. Bu da tabi alıcıları engelliyor” diye konuştu.

MALİYETLERDEKİ FİYAT ARTIŞI DEVAM EDERSE…

İnşaat maliyetlerinin çok yüksek olduğu vurgulayan Girişken, şöyle konuştu: “Gaziantep özelinde de Türkiye’de de birinci el konut yerine ikinci el konut satışları daha makul olmaya başladı. Bunun sebebi de inşaat maliyetlerinde ki çok dik artışlar. TÜİK verilerine göre yıllık inşaat maliyeti en son yüzde 30-32’lere gelmişti şimdi yüzde 24-25 seviyesine geldi. Bu hala çok yüksek bir oran ve böyle devam ederse konut maliyetlerindeki artış sıfır konutların satışına yansımaya devam edecek.”

SATIŞ YERİNE KİRALAMA TERCİH EDİLİYOR

“Bütün bu faktörleri yan yana getirdiğinizde aslında inşaat sektöründe, emlak sektöründe durumun hiç iyi olmadığını görüyorsunuz” diyen Başkan Girişken, vatandaşların konuta bakış açısının son yıllarda değiştiğini şu sözlerle anlattı: “Ancak konut talebi ve ihtiyacı her zaman var. Buradan da şu sonucu çıkarıyoruz: Konut satışlarında bir yavaşlama gerçekleşse de kira fiyatlarındaki artış çok daha yüksek oranda gerçekleşiyor. İnsanlar artık bundan 5-6 yıl öncesine kadar sürdüğü gibi konut kiralamaktansa satın almayı tercih etmiyor. Şu anda birçok insana göre kiralamak daha ulaşılabilir bir seçenek. Bu sebeple aslında sektörü satışlar değil kiralar götürür vaziyette. Bu da tabi devam eden inşaatlar ve yeni başlayacak inşaatlar için olumlu bir tablo çizmiyor.”

İNŞAATLARIN DURMASI FELAKETTİR

İnşaatların genel yayılı bir vaziyette durmasını bir ‘felaket’ olarak niteleyen Girişken, Gaziantep’te inşaatların durmadığını fakat eski hızında da devam etmediği bildirdi: “Dolayısıyla birçok firma daha ağır bir inşaat seyriyle gitmeyi tercih ediyor. Haklı gerekçelerle. Organize ya da büyük boyutlu bir durma gibi bir şey henüz söz konusu değil.  Umarım olmaz. Fakat daha ağırdan alma inşaat sürelerinin uzaması gibi durumlar doğru. Bu da belirsizlikten kaynaklanıyor. Çünkü yakın bir zamana kadar firma bir şekilde o konutları satacağını bilirdi ve bir an önce tamamlamaya çalışırdı. Ama şu an firmalar önünü göremediği için inşaatı hemen bitirmek ya da çok hızlı ilerletmek de bir fayda görmüyorlar.”

ARZ VAR TALEP VAR AMA ALIM YOK

Konuta hem talebin olduğunu hem de talebi karşılayan arzın olduğunu belirten Girişken, şöyle devam etti: “Konuta talep hala var. Bunu karşılayan miktarda arz da var ama gelir dağılımı adaletsizliği ve yoksullaşmanın yayılması, ödeme güçlüğü çekilmesiyle birlikte alım gücünün düşmesiyle ya da yükselmemesiyle birlikte bu arz talep dengesinin bir anlamı kalmıyor.”

GÖRÜNEN KÖY KILAVUZ İSTEMİYOR

Girişken, mimarlar arasında ki işsizlik oranının da yüzde 20’lere geldiği aktardı: “Mimarların işsizlik oranı yüzde 20’ler civarına geldi. Bununla birlikte sürekli çalışan mimarların dışında serbest bürolarda mimarlık faaliyeti gösteren meslektaşlarımızda önümüzdeki günlerde daha da kötü bir hava beklenilmeye başlandı. Bir karamsarlık hakim ve birçok firma aylardır hiç iş yapmıyor. Bu da sektördeki yavaşlamamın bir sonucu. Bugün proje çıktılarının alındığı ozalitlere, baskı merkezlerine, bürolara gidin hiçbir faaliyet göremiyorsunuz. Şu an başlamış olan inşaatlar devam ediyor. Yeni inşaata başlamalar çok kısıtlı. Bu sebeple sektörün genelinde bir yavaşlama var. “Biz mimarlar işin mutfağındayız. İnşaat süreci bizim bürolarımızda başlar ve bizdeki yavaşlama yakın gelecekte böyle devam ederse, sektörde daha da büyük bir yavaşlama ve işsizlik olarak yansıyacaktır. Kaldı ki inşaat sektörü hem kayıt dışı hem de güvencesiz çalışmanın en yoğun olduğu sektörlerden bir tanesi. Bu sektördeki toplu işten çıkarmaların ciddi sosyal etkileri olacaktır. Umuyoruz iş bu noktaya gelmeden belli önlemler alınır, piyasa toplanır ama şu andaki gidişat çok da iyi sinyaller vermiyor. Gerekli adımlar atılmazsa tehlike büyük. Görünen köy kılavuz istemiyor.”

İMO Başkanı Gökhan Çeliktürk

SATIŞLAR DAHA DA DÜŞÜK

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası(İMO) Gaziantep Şube Başkanı Gökhan Çeliktürk ise “Satışlarda ciddi bir düşme görüyoruz” dedi. Çeliktürk, özellikle sıfır konutlardaki düşüşün daha fazla olduğunu savundu. Arsa sahiplerinin kat karşılığında müteahhitlere verdiği devirlerin de satış olarak gerçekleştiğini söyledi. Çeliktürk, konut satışlarının açıklanan rakamlardan da daha düşük olduğunu düşünüyor: “Sıfır konutlarda arsa sahiplerinin kat karşılığı müteahhitlere verdiği devirler de bu satışların içerisinde. Bana göre konut satışlarını bu rakamlardan biraz daha düşük. Kat karşılığı verilen konutlarda tapuda satış olarak gözüküyor.”

EN BÜYÜK SORUN: MALİYETLER, FAİZ VE ARSA BEDELLERİ

Banka faizleri, inşaat maliyetleri ve arsa bedellerindeki yüksek fiyatlara dikkat çeken Çeliktürk, 2019 öngörülerini şu sözlerle açıkladı: “Banka faizleri düşük olmadığı sürece konut satışlarında bir artış öngörmüyorum çünkü inşaat maliyetleri zaten ciddi bir şekilde arttı. Gaziantep’te arsa bedelleri de yukarıda.  O yüzden banka faizleri düşürülecekse özellikle sıfır konutlar için düşürülmeli. Piyasayı hareketlendirmek için sıfır konutlarda özellikle banka faizini 1’in altına çekilmesi daha uygun olur. En azından istihdam sağlayan, işçi çalıştıran firmaların daireleri satılır. İstihdam açısından bir geri dönüş olur topluma.”

MART’TAN SONRA BELİRSİZLİK KALKAR

Çeliktürk, faizlerin düşürülmemesinin ülke yatırımlarına da olumsuz yansıyacağı uyarısında bulundu: “Ülkenin ekonomisine baktığımız zaman faizleri düşürmezsek ülke ekonomisinde de çok ciddi yatırımlarda azalmalar olacağını düşünüyorum. Mart ayındaki seçimlerden sonra gerek şu anda iklimsel olarak inşaatların durgun olduğu bir zamanda Mart’tan sonra belirsizlik kalkacak. Biraz daha sektöre cesaretle girebileceğini düşünüyorum.”

MİMAR VE MÜHENDİSLERİ İŞTEN ÇIKARMAYIN

Çeliktürk, ekonomideki belirsizlikten dolayı firmaların mimar ve mühendislerin işine son vererek ekonomik tedbir aldığını söyledi: “Kriz ortamında firmalar belli ekonomik tedbirler alıyorlar. Ama bu tedbirler ilk etapta beyaz yakalı dediğimiz mühendisler, mimarlar üzerinden oluyor. Yani unutulmaması gereken bir şey var. Bu firmaların yarın krizden çıkıp atılım yapacağı zaman da mühendis, mimarlara ihtiyacı var. Bu yetişmiş kalifiye elamanları ellerinde tutmalarını bekliyorum. Mühendisleri, mimarlara özellikle sahip çıkmalarını bekliyorum. Bana göre bir mühendis maaşının en az 15-20 kat fazlasını çalıştığı iş yerine kazandırır. Yetişmiş mühendislere sahip çıkmaları gerekiyor ki, yarın krizden bu adamlar çıkarsın.”